Ku bayobozi b'Abanyafurika bahagaze bagahangana baharanira kudakurikiza imyizerere n'imiyoborere idashira y'ibihugu byahoze ari abakoloni, ibi byatumye bahuhura n'urupfu. K'Ubufaransa ntabwo bwigeze bushidikanya gukuraho cg kugira uruhare mu gukuraho abaperezida babangamiye gahunda zabo z'ubukoloni.
Ubufaransa bwakomeje guhuza kandi bufatanya n'ibindi bihugu by'iburengerazuba mu kwica abaperezida ba Afurika babonaga ko babangamiye inyungu zabo.
Izi serivisi eshatu z'ubutasi z'Abafaransa, The External Documentation na Anti-Espionage Service (SDECE), DGSE na DST zagize uruhare runini mu gukora imirimo yanduye ikubiyemo guhirika ubutegetsi n'ubwicanyi.
Ibyaha byakozwe n'Abafaransa muri Afurika bigizwe n'ubukangurambaga butari bwo, 'kugenzura ba guverineri b'abirabura' (abaperezida b'ibipupe) na poropagande ya gisirikare.
Ubufaransa bwakomeje kugerageza ko abahoze bakoloni bayo baguma munsi yukuboko kwabo. Ibi bigasobanura ukubaho kw'ifaranga rya CFA, ifaranga ry'abakoloni rituma abo bahoze ari abakoloni batabona ubwigenge bw'ubukungu.
Abaperezida nka Thomas Sankara bahakanye ko bayobowe kandi bari mu kwaha kw'Ubufaransa bakuwe ku isi, kandi Ubufaransa bukagira uruhare runini muri ubwo bwicanyi bukabije.
Reba urutonde rw'Abaperezida ba Afurika Ubufaransa bwishe cg bwabigizemo uruhare kuva 1963:
1. MU 1963: Sylvanus Olympio, Perezida wa Repubulika ya TOGO
2. AGUIYI IRONSI, Perezida wa Repubulika ya NIGERIYA
3. MU 1969: ABDIRACHID-ALI SHERMAKE, Perezida wa Repubulika ya SOMALIYA
4. MU 1972: ABEID-AMANI KARUMÉ, Perezida wa Repubulika ya ZANZIBAR
5. MU 1975: RICHARD RATSIMANDRAVA, Perezida wa Repubulika ya MADAGASCAR
6. MU 1975: FRANÇOIS-NGARTA TOMBALBAYE, Perezida wa Repubulika ya CHAD
7. MU 1976: MURTALA-RAMAT MOHAMMED, Perezida wa Repubulika ya Nijeriya
8. MU 1977: MARIEN NGOUABI, Perezida wa Repubulika ya CONGO-BRAZZAVILLE
9. MU 1977: TEFERI BANTE, Perezida wa Repubulika ya. ETHIOPIYA
10. MU 1981: ANOUAR EL-SADATE, Perezida wa Repubulika ya MISIRI
11. MU 1981: WILLIAM-RICHARD TOLBERT, Perezida wa Repubulika ya LIBERIYA
12. MU 1987: THOMAS SANKARA, Perezida wa Repubulika ya BURKINA-FASO
13. MU 1989: AHMED ABDALLAH, Perezida wa Repubulika ya COMOROS
14. MU 1989: SAMUEL-KANYON KORA, Perezida wa Repubulika ya LIBERIYA
15. MU 1992: MOHAMMED BOUDIAF, Perezida wa Repubulika ya. ALGERIYA
16. MU 1993: MELCHIOR NDADAYÉ, Perezida wa Repubulika ya. BURUNDI
17. MU 1994: CYPRIEN NTARYAMIRA, Perezida wa Repubulika ya BURUNDI
18. MU 1994: JUVENAL HABYARIMANA, Perezida wa Repubulika y'u RWANDA
19. MU 1999: IBRAHIM BARRÉ-MAINASSARA, Perezida wa Repubulika ya NIGER
20. MU 2001: LAURENT-YIFUZA KABILA, Perezida wa Repubulika ya CONGO-KINSHASA
21. MU 2009: JOÃO BERNARDO VIEIRA, Perezida wa GUINEA-BISSAU
22. MU 2011: MUAMMAR GADDAFI, Perezida wa LIBYA
SRC: The African Exponent
