Kugeza ubu ibyo gukurikirana imenyekanishamutungo w’abakozi ba leta byari mu nshingano n’ububasha by’Urwego rw’Umuvunyi ariko itegeko rishya niritangira gushyirwa mu bikorwa, byose bizajya bikurikiranwa mu buryo bwihariye.
Umuvunyi Wungirije ushinzwe kurwanya ruswa, Mukama Abbas, yabwiye New Times ko itegeko ridhya ryari rikenewe kubera ko irisanzwe ryarimo ibyuho birimo no kuba ritaragaragazaga neza ibyemezo bishobora gufatwa ku mukozi wa leta wananiwe kumenyekanisha umutungo we hamwe n’ibindi byuho.
Mu byaburaga muri iryo tegeko kandi ngo harimo ibijyanye no gukurikirana inkomoko y’umutungo w’imitwe ya politiki.
Ati “Hamwe n’itegeko rishya, tuzashobora gukora igenzura ku mashyaka ya politiki tube twayihanangiriza mu gihe atamenyekanishije umutungo wayo. Mu gihe atubahirije ibisabwa dushobora gusaba sena guhagarika umutwe wa politiki mu gihe kigera ku mwaka.”
Mukama yavuze ko ikindi kintu gishya kirimo ni uko Abanyamabanga Nshungwabikorwa b’Imirenge n’Utugari bari mu bagomba kumenyekanisha imitungo yabo kuko na bo ari abakozi ba leta bashobora kugwa mu byaha bya ruswa.
Itegeko rishya rivuga ko “Mu gihe umuntu atamenyekanishije umutungo we cyangwa akawumenyekanishja igice nyuma y’iminsi irindwi abimenyeshejwe azajya ahagarikwa ku kazi ukwezi kumwe adahembwa. Natubahiriza ibyo asabwa, guhagarikwa bizajya bimara amezi atatu adahemwa, asabwe kumenyekanisha umutungo mu minsi irindwi uhereye igihe yamenyesherejwe.”
Mu gihe bidakozwe hazajya hakorwa dosiye ishyikirizwe Ubugenzacyaha.
Collette Ndabarushimana, ushinzwe ibya politiki n’amategeko mu Muryango Ushinzwe Kurwanya Ruswa n’Akarerengane, Transparency International, Ishami ry’u Rwanda, yavuze ko itegeko rishya rizakemura ibibazo byo kutumva ibintu kimwe mu gihe cyo kumenyekanisha umutungo.
Ati “Imitungo yose imenyekanishwa bitarenze itariki ya 30 Kamena buri mwaka. Mu bigaragazwa harimo ubwoko, ingano aho uherereye n’inkomoko. Ibyo ntibyari bisobanutse mu itegeko rya mbere.”
Yongeyeho ko impano na zo zigomba kumenyekanishwa mu mezi 12 zitanzwe ndetse ko imitungo y’abashakanye n’abayobozi kimwe n’abana barengeje imyaka 18 na yo igomba kumenyekanishwa.
Evariste Murwanashyaka, ushinzwe porogaramu muri CLADHO na we yashimye iri tegeko avuga ko rizatanga umusanzu mu rugamba rwo kurwanya ruswa.
Umwaka ushize abarenga 40 mu bayobozi bagera ku 1465o bagombaga kumenyekanisha umutungo ntibabikoze nk’uko Urwego rw’Umuvunyi rwabibwiye New Times.
Mu basabwa kumenyekanisha umutungo harimo abayobozi mu nzego nkuru z’igihugu, abayobozi bakuru, abayobozi bakuru mu gisirikare n’igipolisi no mu rwego rw’Imfungwa n’Abagororwa.
Hari kandi abacamanza n’abandi bakora mu nkiko, Abashinjacyaha n’ababunganira, abagenzacyaha, imitwe ya politiki, abakozi ba leta bafite aho bahurira n’imari n’umutungo bya leta, abakozi b’Urwego rw’Umuvunyi na ba noteri ba leta.
Nk’uko itegeko rishya ribivuga, abandi bakozi ba leta basabwa kumenyekanisha umutungo bagenwa n’iteka rya minisitiri.
